Cel szczegółowy UPOWSZECHNIANIE DOSKONAŁOŚCI I ZAPEWNIENIE SZERSZEGO UCZESTNICTWA (816,5 mln euro)

Celem Upowszechniania doskonałości i zapewnienia szerszego uczestnictwa (Spreading Excellence and Widening Participation) jest pełne wykorzystanie europejskiego potencjału badawczego oraz zadbanie o to, by korzyści z gospodarki opartej na innowacjach były jak największe oraz szeroko rozpowszechniane w całej Unii zgodnie z zasadą doskonałości.

Unia Europejska wkłada wiele wysiłku w wyrównywanie poziomu innowacyjności między poszczególnymi krajami i regionami. Różnice krajowe i regionalne w rozwoju doskonałości w badaniach naukowych stanowią istotne bariery w rozwoju innowacji, konkurencyjności, rozwoju przedsięwzięć gospodarczych, a także w tworzeniu nowych miejsc pracy. Nierówności strukturalne są spowodowane niewystarczającym poziomem inwestycji w badania, rozwój i innowacje oraz ograniczony dostęp do międzynarodowych sieci współpracy. Spośród 266 regionów Europy zaledwie w 35 intensywność nakładów na B+R była powyżej 3% PKB.  Powoduje to ogromne różnice między krajami. Obecny kryzys finansowy wymusza ograniczenia w budżetach krajowych, a to grozi dalszym pogłębianiem różnic pomiędzy liderami w zakresie innowacji a “skromnymi” innowatorami.

Dla podniesienia konkurencyjności Europy i sprostania stojącym przed nią wyzwaniom społecznym należy wykorzystać dostępną wiedzę i uwolnić obiecujący potencjał w zakresie badań i innowacji.

W programie Horyzont 2020 przeznaczono fundusze na upowszechnianie doskonałości naukowej i poszerzanie uczestnictwa. Środki finansowe są dedykowane uniwersytetom i instytucjom badawczym w słabiej rozwiniętych regionach Europy. Inicjatywa ta ma zmniejszyć przepaść w zakresie innowacji pomiędzy krajami/regionami UE. Działania wspierające rozwój i współpracę europejskich ośrodków doskonałości przyczynią się do wzmocnienia Europejskiej Przestrzeni Badawczej (EPB), która stanowi centralny element strategii Europa 2020 i Inicjatywy Przewodniej Unia Innowacji.

Kluczowe działania w ramach budżetu 816,5 mln euro dla celu szczegółowego Upowszechnianie doskonałości i zapewnienie szerszego uczestnictwa będą następujące:

• Teaming – ma na celu utworzenie nowych (lub istotną modernizację istniejących) Centrów Doskonałości, mających siedzibę w państwach członkowskich/regionach, które są określone jako mniej rozwinięte w zakresie badań i innowacji poprzez mechanizm łączenia sił (Teaming) z wiodącymi instytucjami badawczymi w Europie (lub konsorcjum takich instytucji), a także krajowymi lub regionalnymi władzami, agencjami do spraw badań na poziomie krajowym lub regionalnym co będzie miało istotne znaczenie w tych partnerstwach. Wnioskodawcy muszą przedstawić długoterminową strategię w dziedzinie nauki i innowacji określającą przyszłość Centrum Doskonałości oraz podkreślić wyraźny związek ze Strategią Inteligentnej Specjalizacji. Zainteresowane strony będą mogły wypracowywać nowe modele współpracy i rozwoju, w tym ustanawianie sieci naukowych, klastrów badawczych i otwarcie dostępu do nowych rynków. Doskonałość naukowa pozwoli na poszukiwanie konkurencyjnych źródeł finansowania na arenie międzynarodowej a docelowo pozwoli na poprawę mierzalnych wskaźników intensywności badań naukowych, działań innowacyjnych, wzmocnienia strategii, tworzenia wartości i zwiększenia potencjału innowacyjnego państw uczestniczących.
• Twinning – ma na celu znaczne wzmocnienie w określonej dziedzinie badań rozwijającej się instytucji poprzez utworzenie powiązań z co najmniej dwiema instytucjami, które w tym obszarze mają wiodącą pozycję na poziomie międzynarodowym. Będzie to rodzaj współpracy sieciowej w oparciu o przedstawioną strategię naukową dla intensyfikacji i stymulowania zdolności doskonałości naukowej i innowacyjnej w określonej dziedzinie badań przy wykorzystaniu doskonałości naukowej partnerów zaangażowanych w realizację projektu w schemacie Twinning. Pożądane będzie odniesienie do krajowych lub regionalnych Strategii Inteligentnej Specjalizacji.
• ERA Chairs – ustanowienie katedr Europejskiej Przestrzeni Badawczej ma na celu wsparcie uniwersytetów oraz innych instytucji badawczych o wyraźnym potencjale doskonałości badawczej dla umożliwienia im przyciągania i utrzymania wysokiej jakości zasobów ludzkich oraz wdrożenia zmian strukturalnych niezbędnych do osiągnięcia trwałej doskonałości. Stanowiska ERA Chairs powinni obejmować wybitni badacze w wybranej dziedzinie badań, którzy powołają zespół, aby pomóc organizacji badawczej znacząco poprawić rezultaty badawcze i być bardziej skuteczną w pozyskiwaniu finansowania. Pozwoli to na uwolnienie ich potencjału i stworzenie lepszych warunków prowadzenia badań i działań innowacyjnych w Europejskiej Przestrzeni Badawczej, a także na istotny wpływ na rozwój regionu.
• Policy Support Facility – zmierza do poprawy jakości projektowania, realizacji i oceny krajowych/regionalnych polityk w zakresie badań naukowych i innowacji, oferując usługi i porady ekspertów adresowane do decydentów na szczeblu krajowym/regionalnym, w tym: helpdesk, bazę danych z dobrych praktyk w zakresie rozwiązywanie problemów oraz działania w zakresie upowszechniania.
• COST – jest międzyrządową strukturą założoną w Europie w 1971 roku w celu wspierania współpracy między naukowcami z całej Europy. Obecnie jest integralną częścią Unii Innowacji i Europejskiej Przestrzeni Badawczej. Ma przyczynić się do realizacji strategii Europa 2020 i kluczowej inicjatywy Unia Innowacji. W programie Horyzont 2020, COST rozszerzy swoją gamę tradycyjnych instrumentów współpracy o zestaw nowych narzędzi mających na celu zapewnienie wsparcia strukturalnego dla Europejskiej Przestrzeni Badawczej, poszerzenia bazy badawczej w Europie, a także wspierania współpracy naukowo-technicznej z innymi krajami. COST przyczyni się do wspierania integracyjnej polityki badań i innowacji poprzez połączenie „pockets of excellence”, które nie są jeszcze w pełni zintegrowane z badaniami na poziomie europejskim i światowym.
• NCP Network – tworzenie transnarodowej sieci krajowych punktów kontaktowych oraz zwiększanie jej zdolności administracyjnych i operacyjnych, tak aby doskonaliły swoje możliwości w zakresie wspierania potencjalnych uczestników celu szczegółowego Upowszechnianie doskonałości i zapewnienie szerszego uczestnictwa programu Horyzont 2020.