7 czerwca 2018 r. odbyła się w Warszawie konferencja podsumowująca 20-lecie uczestnictwa Polski w unijnych programach badawczych pt.  „20 lat Polski w Programach Ramowych Badań i Innowacji UE. Horyzont 2020 – nowe otwarcie”. Organizatorem wydarzenia był Krajowy Punkt Kontaktowy Programów Badawczych UE oraz Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Dzień wcześniej wręczone zostały Nagrody Kryształowej Brukselki 2018, przyznane za wybitne osiągnięcia w programach ramowych UE na przestrzeni ostatnich 20 lat.

W konferencji, która odbyła się w warszawskim hotelu Marriott, wzięło udział ok. 300 uczestników: przedstawicieli uczelni, instytucji naukowych, przedsiębiorstw, organizacji pozarządowych oraz administracji publicznej.

– Zebraliśmy głównych graczy polskiego rynku badań i innowacji i na bazie podsumowania i dotychczasowych osiągnięć zespołów dyskutowaliśmy jak rozpocząć nowy aktywny udział Polski w ostatnich latach Horyzontu 2020 i kolejnym programie Horyzont Europa, którego założenia przedstawił przedstawiciel Komisji Europejskiej zaraz po oficjalnym przedstawieniu propozycji nowego programu przez Komisarza Moedas’a w Brukseli. Wydźwięk Konferencji jest jasny – musimy zmienić sytuację Polski w unijnych programach ramowych i jesteśmy na dobrej drodze – mówi Zygmunt Krasiński, dyrektor Krajowego Punktu Kontaktowego Programów Badawczych UE.

Dyrektor Krasiński dodaje, że nie satysfakcjonuje nas pozycja lidera wśród nowych krajów członkowskich i 15 pozycja w rankingu krajów członkowskich pod względem uzyskanego dofinansowania i liczby zespołów uczestniczących w projektach Horyzontu 2020. Należy jednak pamiętać, że kraje przed nami, z wyjątkiem Grecji i Portugalii, inwestują klika razy więcej w B&R niż Polska w przeliczeniu na jednego naukowca. Również nasza pozycja w europejskim rankingu innowacyjności plasuje nas cały czas w końcówce krajów członkowskich, a jak wiemy innowacyjność to podstawowy warunek powodzenia w Horyzoncie 2020.

–  Ważnym czynnikiem z punktu widzenia zwiększenia udziału w tym programie jest aktywizacja polskich ekspertów w Brukseli. Po ostatniej konferencji odnotowaliśmy w tym zakresie pozytywne trendy. Do poziomu 4,3% zwiększył się udział polskich ekspertów oceniających wnioski w H2020. W konsultacjach oceny śródokresowej H2020 Polska zajęła wysoką pozycję pod względem liczby przesłanych opinii (120), a w pracach Grupy Wysokiego Szczebla, która przedstawiła rekomendacje dotyczące przyszłości badań i innowacji w UE, uczestniczyła Polka. Po raz pierwszy w historii, przygotowaliśmy stanowisko polskich ekspertów do kolejnego programu ramowego.  No i co również ważne, wpłynęliśmy na zmianę zasad wynagradzania w H2020. Idziemy zatem w dobrym kierunku, choć przed nami duże wyzwania. Ale perspektywa jest też obiecująca –  wyjaśnia Zygmunt Krasiński.

Sesję inauguracyjną pt. „Polska w Programach Ramowych Badań i Innowacji UE – dokąd zmierzamy?” otworzył wicepremier, Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego Jarosław Gowin.

Zdaniem szefa resortu nauki nie wykorzystujemy dobrze potencjału, jaki ma Polska. Zarówno potencjału mierzonego kompetencjami naukowców, ale też możliwościami nowoczesnych laboratoriów powstałych w poprzednich latach. Pod względem poziomu finansowania przeliczanego na jednego naukowca, jesteśmy w Europie na miejscu ostatnim. Wicepremier wyraził nadzieję, że z 9. Programu Ramowego naukowcy pozyskają przynajmniej 3-krotnie więcej pieniędzy niż z bieżącego programu, żeby te pieniądze – które wkładamy do budżetu unijnego na badania – przynajmniej wracały do polskiej nauki, a potem przekładały się na rozwój całego kraju. Według Jarosława Gowina trzykrotne zwiększenie udziału to ambitny cel. Wicepremier powiedział jednak, że wierzy, że uda się go osiągnąć m.in. w oparciu o nowe rozwiązania Ustawy 2.0 oraz dzięki dążeniu do doskonałości naukowej, które przyświeca wielu polskim naukowcom.

W imieniu Komisji Europejskiej głos zabrał Marek Prawda – dyrektor Przedstawicielstwa KE w Polsce. Powiedział on, że nowy program – Horizon Europe – ma “intensywniej wspierać państwa, które w poprzednich programach ramowych korzystały w stopniu niewielkim, za małym”. Marek Prawda dodał, że polscy naukowcy są w stanie pozyskiwać większe środki z UE.

Za pośrednictwem internetu do uczestników zwrócił się również przewodniczący Komisji Przemysłu, Badań Naukowych i Energii PE (ITRE) prof. Jerzy Buzek.

W drugiej sesji zatytułowanej „Polskie osiągnięcia w Programach Ramowych Badań i Innowacji UE” zaprezentowani zostali laureaci Nagrody Kryształowej Brukselki 2018. Rozmowę z nimi moderował  dyrektor KPK PB UE w latach 1999-2014, a zarazem laureat tegorocznej nagrody specjalnej dr inż. Andrzej Siemaszko. Uczestników wprowadził w temat prof. Michał Kleiber – wiceprezes Europejskiej Akademii Nauk i Sztuk (EASA) i Ambasador ds. Nowej Narracji dla Europy w Komisji Europejskiej – podsumowując dotychczasowe uczestnictwo Polski w programach ramowych w ostatnich 20 latach.

Podczas konferencji przedstawione również zostały efekty działań, których celem jest zwiększenie uczestnictwa Polski w programach ramowych. Rekomendacje w tej sprawie zostały wypracowane podczas konferencji „Horyzont 2020 – gdzie jesteśmy i dokąd zmierzamy – możliwości i wyzwania dla Polski”, która odbyła się w 2016 r.

Jednak głównym celem wydarzenia była strategiczna dyskusja, jak wykorzystać nowe możliwości (w tym wprowadzone nowe zasady wynagradzania), dla zwiększenia uczestnictwa Polski w Horyzoncie 2020 w latach 2018-2020, a także, jak przygotować się do aktywnego udziału w kolejnym programie ramowym – Horizon Europe. Moderatorem tej sesji była Małgorzata Misiewicz z Dyrekcji Generalnej ds. Badań Naukowych i Innowacji Komisji Europejskiej.

Pierwszym prelegentem był Krzysztof Nalepa z Przedstawicielstwa Komisji Europejskiej w Polsce, który przedstawił założenia nowego, dziewiątego programu ramowego – Horizon Europe. (Prezentacja) Po nim zabrała głos prorektor ds. nauki i współpracy z zagranicą Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, ekspertka Grupy Lamy’ego prof. Lucyna Woźniak, która omówiła rekomendacje Grupy Wysokiego Szczebla dotyczące wsparcia badań i innowacji w Unii Europejskiej. (Prezentacja) Tę część wydarzenia podsumował dyrektor KPK PB UE Zygmunt Krasiński, podkreślając, że warunkiem koniecznym rozwoju doskonałości naukowej i innowacyjności jest jak najszerszy udział polskich podmiotów w programach ramowych UE. (Prezentacja)

Po południu odbyły się trzy sesje równoległe, których tematem przewodnim było aktywne uczestnictwo w programach ramowych w synergii z programami krajowymi. Moderatorem sesji pt. „European Research Council – jak rozwijać polską doskonałość naukową?” był  prof. Andrzej Jajszczyk z Rady Naukowej ERC. Wśród panelistów byli m.in. prezes Polskiej Akademii Nauk prof. Jerzy Duszyński,  dyrektor Instytutu Podstawowych Problemów Techniki PAN, a zarazem członek panelu eksperckiego ERC prof. Tadeusz Burczyński oraz laureaci grantów ERC: prof. Tomasz Dietl, prof. Grażyna Ptak, prof. Magdalena Król i dr hab. Justyna Olko.

W sesji zatytułowanej „European Innovation Council – jak wzmacniać polskie przełomowe innowacje i udział przemysłu?” wzięli udział m.in. prezes Urzędu Patentowego RP Alicja Adamczak, dyrektor Narodowego Centrum Badań i Rozwoju prof. Maciej Chorowski, prezes zarządu KGHM Polska Miedź Rafał Pawełczak, prezes Tataj Innovation Daria Gołębiowska-Tataj, wiceprezes zarządu Grupy Azoty Grzegorz Kądzielawski, dyrektor Krajowego Punktu Kontaktowego ds. Instrumentów Finansowych Programów UE Arkadiusz Lewicki, prezes zarządu FundingBox Tomasz Mazuryk oraz Mateusz Sagan, Dyrektor Rozwoju i Członek Rady Nadzorczej SDS Optic.

Sesję pt. „Missions – odpowiedź Unii Europejskiej na priorytetowe wyzwania cywilizacyjne” moderowała radca ds. badań w Stałym Przedstawicielstwie RP w UE Agata Janaszczyk. W dyskusji brali udział: wicedyrektor Departamentu Innowacji i Rozwoju w MNiSW Mateusz Gaczyński, przewodniczący Rady Głównej Instytutów Badawczych prof. Leszek Rafalski, koordynatorka projektu QuantERA w NCN Sylwia Kostka, dyrektor Działu Zarządzania Programami w NCBR Anna Ostapczuk, prof. Krzysztof Klincewicz z Uniwersytetu Warszawskiego oraz dyrektor Biura Współpracy z Zagranicą Polskiej Akademii Nauk Anna Plater-Zyberk.

Konferencję patronatem honorowym objęły: Ministerstwo Przedsiębiorczości i Technologii oraz Ministerstwo Inwestycji i Rozwoju.

Partnerem strategicznym oraz sponsorem strategicznym wydarzenia była spółka KGHM Polska Miedź S.A.

Partnerami wydarzenia byli: Narodowe Centrum Nauki, Narodowe Centrum Badań i Rozwoju, Narodowa Agencja Wymiany Akademickiej, Polska Akademia Nauk, Rada Główna Instytutów Badawczych, Konferencja Rektorów Akademickich Szkół Polskich, Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, Agencja Rozwoju Przemysłu, Urząd Patentowy RP, Krajowa Rada Koordynatorów Projektów Badawczych UE (KRAB), Stowarzyszenie TOP 500, Krajowy Punkt Kontaktowy ds. Instrumentów Finansowych Programów UE.

Patronat medialny objęły: Polska Agencja Prasowa – PAP Nauka w Polsce oraz „Forum Akademickie”.

Dziękujemy wszystkim naszym Partnerom za aktywne włączenie się w promowanie, przygotowanie wydarzenia, moderowanie i dyskusje panelowe.

Dzień przed konferencją odbyła się uroczysta gala wręczenia Nagród Kryształowej Brukselki 2018. W ósmej edycji Nagrody laureatów wyłoniła kapituła pod przewodnictwem Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego Jarosława Gowina.

Więcej informacji o konferencji „20 lat Polski w Programach Ramowych Badań i Innowacji UE. Horyzont 2020 – nowe otwarcie” oraz galeria zdjęć dostępne są na stronie internetowej.