Zwiększenie łączności uczelni ze środowiskiem społeczno-gospodarczym oraz uproszczenie systemu finansowania szkół wyższych i połączenie strumieni dotacji – to niektóre z rekomendacji zawartych w raporcie „Peer Review of Poland‘s Higher Education and Science System: Horizon 2020 Policy Support Facility”. Dokument zaprezentowali 13 września 2017 r. w Warszawie Robert-Jan Smits, dyrektor generalny Komisji Europejskiej odpowiedzialny za badania i innowacje oraz Georg Winckler, przewodniczący panelu ekspertów.
Raport Komisji Europejskiej przygotowany został w ramach instrumentu Policy Support Facility (PSF). PSF to instrument finansowany z Programu Ramowego Horyzont 2020, za jego pomocą Komisja Europejska oferuje krajom europejskim wsparcie w projektowaniu i wdrażaniu reform politycznych w obszarze badań naukowych i innowacji.
W ramach PSF grupa niezależnych ekspertów pochodzących z krajów o konkurencyjnych i bardzo dobrze funkcjonujących systemach nauki i szkolnictwa wyższego wspiera przygotowanie reform tych sektorów, zgodnie z zapotrzebowaniem kraju wnioskującego. Minister nauki i szkolnictwa wyższego Jarosław Gowin we wrześniu 2016 r. wyraził zainteresowanie skorzystaniem przez Polskę z mechanizmu oferowanego przez Policy Support Facility w przygotowaniu nowej ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym.
– Raport PSF jest efektem pracy grupy najlepszych europejskich ekspertów w dziedzinie polityk szkolnictwa wyższego i nauki. Ale oprócz raportu, dzięki długim i bardzo żywym dyskusjom z ekspertami udało nam się uzyskać nowa wiedzę i zweryfikować nasze niektóre pomysły – powiedział minister Gowin.
Eksperci skupiali się m.in. na zagadnieniach zmian strukturalnych w obszarze nauki i szkolnictwa wyższego, relacjach sektora akademickiego z pozostałymi uczestnikami systemu innowacji (instytuty, przedsiębiorcy), czy wreszcie umiędzynarodowieniem polskich uczelni.
Podczas prac panel ekspertów przygotował rekomendacje oparte zarówno na analizie danych jak i dwóch wizytach studyjnych w Warszawie, w czasie których spotkał się z szerokim gronem przedstawicieli instytucji reprezentujących środowisko szkolnictwa wyższego i nauki.
– Publikacja raportu PSF wpisuje się w szeroko prowadzoną debatę nad kształtem nowej ustawy – Konstytucji dla nauki. Reforma nauki i szkolnictwa wyższego jest niezbędnym elementem do powodzenia najważniejszego dokumentu polskiego rządu, czyli Strategii na Rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju. Bez dobrze działających tych kluczowych sektorów nigdy nie zrealizujemy planów o innowacyjnej gospodarce i nowoczesnym społeczeństwie – powiedział minister Gowin podczas prezentacji raportu w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego.
Finalny raport („Peer Review of Poland‘s Higher Education and Science System: Horizon 2020 Policy Support Facility”) ukazuje wiele punktów zbieżnych pomiędzy zaleceniami PSF, a przygotowywaną Konstytucją dla Nauki (KDN):
- podkreślenie roli rektora jako zarządzającego uczelnią;
- konieczność większej łączności uczelni ze środowiskiem społeczno-gospodarczym;
- wyraźne rozgraniczenie rodzajów uczelni na zawodowe i akademickie;
- uproszczenie systemu finansowania uczelni i połączenie strumieni dotacji, zmniejszające m.in. obowiązki sprawozdawcze;
- powołanie szkół doktorskich;
- proces oddolnej konsolidacji, większe zróżnicowanie w ustroju, finansowaniu, zarządzaniu kadrami, czy ewaluacji w zależności od misji uczelni;
- zwiększenie autonomii uczelni w kwestii kształtowania obowiązków kadry akademickiej;
- reorientowanie ewaluacji uczelni na zwiększanie wpływu prowadzonych badań na naukę, oraz odbiurokratyzowanie systemów kontroli jakości (wprowadzenie kategorii B+).
(Źródło: MNiSW)
