1 stycznia 2019 r. w ramach europejskiego programu Horyzont 2020 uruchomiony został projekt budowy linii tomograficznej w synchrotronie SESAME. Celem trzyletniego projektu jest zaprojektowanie, skonstruowanie oraz uruchomienie w synchrotronie SESAME w Jordanii linii wykorzystującej twarde promieniowanie rentgenowskie do wykonywania tomografii komputerowej (X-ray full-field tomography). Wkład KE w budżet projektu wynosi prawie 6 milionów euro.
W projekt Beamline for Tomography at SESAME (BEATS), na którego czele stoi europejski synchrotron ESRF (Francja), zaangażowane są wiodące infrastruktury badawcze z Bliskiego Wschodu (SESAME i Instytut Cypryjski) oraz europejskie ośrodki promieniowania synchrotronowego: ALBA-CELLS (Hiszpania), DESY (Niemcy), ESRF (Francja), Elettra (Włochy), INFN (Włochy), PSI (Szwajcaria), SESAME (Jordania) i SOLARIS (Polska). Inicjatywa jest finansowana z programu Unii Europejskiej Horyzont 2020. Jej realizacja potrwa do końca 2022 roku.
Dziewięć partnerskich instytucji połączy siły, tworząc podwaliny efektywnej i zrównoważonej rozbudowy infrastruktury badawczej SESAME. Przez rozwój naukowy i wymianę doświadczeń przy budowie linii tomograficznej oraz dzięki działaniom wzmacniającym środowisko naukowe, partnerzy wspierać będą potrzeby synchrotronu ośrodka SESAME w zakresie rozwoju badań i stosowanej w nich technologii. BEATS powstały w ramach projektu OPEN SESAME zajmie się kwestią zrównoważonego działania poprzez przygotowanie scenariusza średnio- i długoterminowego finansowania dla linii tomograficznej i infrastruktury.
Powołanie projektu BEATS stanowi nowy krok na drodze rozpoczęcia badań w pierwszym laboratorium na Bliskim Wschodzie. Synchrotron SESAME zainicjował swoją działalność pod auspicjami UNESCO. W 2004 roku stał się niezależną, międzyrządową organizacją. Członkami SESAME są Cypr, Egipt, Iran, Izrael, Jordania, Pakistan i Turcja. Misją ośrodka jest zapewnienie w regionie światowej klasy infrastruktury badawczej oraz rozwój międzynarodowej współpracy naukowej. W styczniu 2017 roku w SESAME została uruchomiona pierwsza linia badawcza.
Obecnie w SESAME działają dwie linie (XAFS/XRF i IR). Kolejna (materiałoznawcza) jest w trakcie instalacji, a komponenty dla czwartej, krystalograficznej są w trakcie zamawiania. BEATS będzie zaangażowany w budowę i naukowo-techniczne wsparcie piątej linii, dedykowanej tomografii. Obecnie szczególnie zainteresowani są nią badacze z obszaru dziedzictwa kulturowego oraz archeologii. Skorzystają z niej również naukowcy z takich dziedzin jak nauki o środowisku i materiałoznawstwo, także w zakresie badań związanych z potrzebami regionalnego przemysłu. Tomografia wykorzystująca twarde promieniowanie rentgenowskie (CT) jest szeroko stosowaną metodą nieinwazyjnego obrazowania przekrojów obiektu w wysokiej rozdzielczości. Wysoka intensywność i koherencja synchrotronowych promieni rentgenowskich pozwala na rozdzielczość submikrometryczną i trójwymiarową rekonstrukcję próbek.
– BEATS jest doskonałą okazją do podzielenia się z naszymi kolegami z SESAME wiedzą know-how i doświadczeniem zgromadzonymi przez europejskie infrastruktury synchrotronowe w ciągu ostatnich dekad. To piękny przykład międzynarodowej, naukowej współpracy, wyrażającej ducha Unii Europejskiej i programu Horyzont 2020. Dołożymy wszelkich starań, aby projekt zakończył się sukcesem, oraz by SESAME stał się centrum doskonałości w badaniach z wykorzystaniem twardego promieniowania X-ray na Bliskim Wschodzie – powiedział Michael Krisch, koordynator projektu BEATS i kierownik działu ESRF ds. obsługi i rozwoju infrastruktury.
(Źródło: Narodowe Centrum Promieniowania Synchrotronowego SOLARIS)
